|
|
|
|
|
Het Hof van Weena
Afbeeldingen van het Hof van Weena
Ik heb tot nu toe 12 afbeeldingen kunnen vinden van het Hof van Weena. Over het algemeen zijn het 2 soorten afbeeldingen. Afbeeldingen met en zonder kapel.
Tekening uit 1738
't Hof te Wena ca 1426 door W van der Lelij (of Lely). Oost indische inkt.
De twee tekeningen met kapel zijn opgebouwd uit de volgende elementen:
1. Het hofpoortje
2. Een loopbrug
3. Een voormuur met poort
4. 1 grote losstaande toren
5. Een huis met een puntdak voorzien van 2 ramen en een schoorsteen
6. Een huis met een dak met 4 zijden voorzien van 11 ramen
7. Een kapel met 5 ramen in de toren en 3 in het schip gedeelte
8. Een klein huisje waarvan de 5 ramen in de voormuur zitten.
9. Diverse ramen in de voormuur
Wena ca 1400 door A. Rademaker ca 1740. Penseel in bruin
Mr. H.C. Hazewinkel schrijft in deel 1 van de Geschiedenis van Rotterdam over de kapel (blz 113):
"Behalve de parochiekerk zijn er verschillende kapellen in en buiten de stad om aan de godsdienstige behoeften van de bevolking tegemoet te komen. Ook de naburige sloten Wena en Honingen hebben eigen kapellen. In 1506 wordt heer Nicolaus Philipsz. door de bisschop aangesteld tot vicaris (soort priester) van de kapel van Wena. Dit is alleen voor het geld, want Wena (en daarmee de kapel) is in 1426 verwoest; alleen het fonds is blijven voortbestaan en vereist steeds weer de benoeming van een nieuwe vicaris."
De tien afbeeldingen zonder kapel zijn opgebouwd uit de volgende elementen:
1. Het hofpoortje. Niet te verwarren met de hofpoort welke toegang gaf tot de stad.
2. Een loopbrug overgaand in een ophaalbrug
3. Een voormuur met poort
4. 2 Kleine torentjes aan de voorzijde en 1 klein torentje aan de zijkant.
5. Een huis met een trapgevel voorzien van 11 ramen (De trapgevel was populair in de jaren 1600 t/m 1665.)
6. Een huis met een klokgevel voorzien van 5 ramen (De klokgevel was populair in de jaren 1660 t/m 1790.)
7. Een huis met kantelen voorzien van 3 ramen en een torentje aan de voorkant.
8. 2 Grote torens naast het trapgevelhuis
9. Op alle 3 de huizen een schoorsteen.
10. Een bol met stekels op het trapgevelhuis
11. Een ronde muur tussen een grote en een kleine toren.
Hof van Weena ca 14e eeuw. Anoniem ca 1830. Inkt, pen en penseel.
De tekening kan onmogelijk naar de werkelijkheid zijn, want er is een renaissance gevel bij getekend. Als je kijkt naar de ramen boven het poortje en de ramen links naast het poortje, dan lijkt er een bepaald symetrie te ontbreken. Het is alsof het rechter gedeelte van het huis een stukje naar voren staat.
Er is een litho gemaakt gebaseerd op de tekening door H.Altmann. Opvallend is dat het huis vrijwel gelijk is, maar dat de lucht, het water en de oever totaal anders ingetekend zijn. Lettend op de details valt ook op dat er nu 2 mensen op de brug staan in plaats van 1, dat er een eend in het water zwemt, een visser langs de kant zit en dat er een andere boom getekend is. Op het origineel is zelfs goed te zien dat linksachter tussen de boompjes nog 2 mensen lopen en dat er rook komt uit de schoorsteen op het kantelenhuis. De tekening heeft het bijschrift "Het hof van Wena, voor 1426" en de vermelding van de uitgeverij "Wed. v.d. Meer & Verbruggen, te Rotterdam". Rechtsonder staat vermeld "Langenhuysen te 's Hage". Dat is waarschijnlijk de drukkerij. Wat er achter de komma staat kan ik niet ontcijferen.
Het Gemeentearchief Rotterdam vermeldt ook nog dat het prentje gebaseerd is op de gravure van de Ruïne van het slot Spangen, ("doch enigszins anders gestoffeerd"). De litho is gebruikt voor een boek(serie) uit 1832 met de titel "Geschiedkundige beschrijving der stad Rotterdam" van G. van Reyn. In de rechterbovenhoek Plaat III, dat waarschijnlijk suggereert dat het de 3e plaat is van dat boek.
Waarschijnlijk is voor een latere druk deze litho gemaakt door H.L. van den Houten (Boers & Co., V.), 2 mensen op de oever en weer een andere boom, met een soortgelijk bijschrift. Op deze litho is gepoogd de a-symetrie van de ramen goed te maken. Het Gemeentearchief Rotterdam geeft aan dat de tekening gebaseerd is op een ruïneschets van het huis van Spangen uit 1573. Maar de gelijkenis ontgaat me enigszins. In de rechterbovenhoek staat nu Plaat 3 (ipv de romeinse III).
t hoff van Weena 1426 verbrant. Gelijkenis met Huis ter Does in Koudekerke.
Louis.J. tekenaar. Datering 1-1-1638. Penseel en waterverf.
Het bovenschrift vermeldt waarschijnlijk de tekst: "veld en oock een blauwen baer (= baan) op den grond ende veel
oock een goude baen (= baan) op een breden velt". Mijn grote dank gaat uit naar Herman van Boxtel voor het ontcijferen.
Bijschrift onbekend. Het lijkt een snelle tekening voor een krant of iets dergelijks. Opvallende details:
- De grote ƒ-sleutelgaten. In de orginele tekening zijn dit rechthoekige schietgaten
- De kleine torentjes zien er hetzelfde uit, als de grote.
- Een haan op de toren en vlaggetjes in de top
- 9 'normale ramen in het trapgevelhuis en 2 kleine weggemoffelde raampjes onderaan
- 2 dakramen in het kantelenhuis
Bijschrift van dit exemplaar: "Het slot Weena buiten Rotterdam. Omstreeks 1400.
Anoniem, 18e eeuw, pen en inkt. aan achterzijde. Dit is uit een cronykje van Rotterdam in 1509.
geschreven door W. van der Sluijs, toentertijd aldaar pastoor (18e eeuw)"
Deze tekening geeft een heel ander vooraanzicht. De loopbrug is veel korter. De golf in het linkerhuis
is minder en het rechterhuis is hoger. Het bijschrift "Slot Weena 1496" bevat een kleine
onjuistheid. Weena is namelijk in 1426 vernietigd. De tekening komt uit het album "De gezichte
van Schieland haar slooten en Heerenhuijsen van het jaer 1300,1400,1636" van Gerard van Rossum.
Tekening in penseel en inkt.
Vervaardiger niet bekend; datering 18e eeuw; penseel en inkt. Als beschijving geeft het Gemeentearchief Rotterdam hierbij: "Het Huis ter Does te Koudekerk". Toch staat er duidelijk in zwarte letters in het midden onderaan de tekening "Wena". Collectiebeheerder H. Brouwer van het archief gaf desgevraagd de fout toe en zal dit corrigeren.
Op 3 juni 2004 werd ik gebeld door Antiquariaat Quist.
Hij had voor mij een originele afdruk gevonden van het Hof van Weena.
Het bleek om bovenstaand prentje te gaan met als ondertitel De Beukelaar. Het blijkt een litho (steenafdruk) te zijn dat ooit door Steendrukkerij P.W. v/d Weijen te Utrecht is gedrukt voor een boek. De titel van het boek is 'Rotterdam in opkomst, ontwikkeling en bloei' deel 1, geschreven door W.N. Peypers in 1863. Uiteraard is het prentje nu in mijn bezit. Indien u meer informatie over bovenstaand prentje weet of zelf in het bezit ben van een originele afdruk van het Hof van Weena hou ik mij ten zeerste aanbevolen.
Op een pand gebouwd in 1904 dat hoort bij het Wereldmuseum Rotterdam aan de Willemskade 23 is een mozaiek aangebracht van het hof van Weena.op een Art Nouveau gevel. Opvallende afwijkende details:
- Het klokgevelhuis heeft hier opeens een trapgevel. Dit komt op geen enkele tekening op deze manier voor.
- Een flink stuk muur tussen de poort en het linkse kleine torentje
- 6 ipv 11 ramen in het originele trapgevelhuis
- zicht op de ramen van de begane grond van het orginele klokgevelhuis (hier 2e trapgevelhuis) en het kantelenhuis
- Een vierde raam in het kantelenhuis
- Geen bol met stekels en geen schoorstenen.
Het Hofpoortje
De hofpoort stond van het midden van de 14e eeuw tot 1833 in rotterdam tussen het riviertje de binnenrotte en het kanaal de delftse vaart aan het einde van de stadsstraat het oppert. De poort was genoemd naar het hof van weena, maar hoorde niet bij het kasteel. De hofpoort was aanvankelijk waarschijnlijk een vesttoren die pas later op verzoek van de heren van weena werd doorgeslagen om een snelle en veilige verbinding tussen kasteel en stad mogelijk te maken. Nadat de poort al eens vernieuwd was werd in 1614 een geheel nieuwe, stenen poort gebouwd. Een valbrug gaf de poort allure en maakte verkeer vanaf de oppert over de singel, naar buiten de vesting mogelijk. Deze poort werd afgebroken in 1778.
Titel: 't gesigt van 't Hoff poortje vanouts aan 't hof van Weena geweest, 't welk geleegen heeft daar nu de raamen sijn en nu aan stats vesting getrokken. Beschrijving: Gezicht op de Hofpoort aan de Pompenburgsingel. Vervaardiger: G. van Smack; Datering: 1704 Techniek: potlood. Grappig is dat je links de trapgevel terugziet inclusief bol met stekels. Voor het overige lijkt dit op een losstaand poortje in een woonwijk. Toch is deze tekening met een datering van 1704 de oudste uit de reeks afbeeldingen.
Een reactie op bovenstaande gegevens is zeer welkom.
Mail me op
Laatst bijgewerkt 06.01.2009
